Een warmtepomp gebruikt meestal warmte uit de bodem en de buitenlucht. Om die warmte te kunnenverzamelen en verspreiden door de woning, is een pomp nodig. Die wordt aangedreven door elektriciteitof een gasmotor. Dat werkt zo: grondwater of buitenlucht stroomt langs een vloeistof in de warmtepomp die op lage temperatuur al verdampt. Bij het verdampen neemt die vloeistof warmte op uit de warmtebron. De pomp drukt vervolgens de vloeistofdamp samen. Daardoor stijgt de druk en neemt de temperatuurnog meer toe. De warmte stroomt vervolgens langs bijvoorbeeld waterleidingen van een verwarmingssysteem en wordt daaraan afgegeven. Als de bodem de warmtebron is, pompt de warmtepomp grondwater omhoog. Dan wordt de warmte uit het water gehaald en het afgekoelde water weer teruggepompt. Weer andere warmtepompsystemen hebben een speciale collector op het dak. Ze onttrekken daar warmte aan de buitenlucht.

Zeer betrouwbaar
Als verwarmingssysteem is een elektrische warmtepomp zeer betrouwbaar. De installatie gaat bijna twee keer zo lang mee als een cv-ketel, namelijk 25 tot dertig jaar en heeft veel minder onderhoud nodig. Een warmtepompsysteem voor verwarming is wel prijzig. Vanwege de hoge aanschafkosten is het per woning nog niet altijd rendabel. Bij toepassing in een aantal woningen tegelijk verdient de hogere investering zich al wel terug, doordat bewoners besparen op de kosten voor energie en onderhoud.

Energie besparen met warmtepomp
Warmtepompen werken op elektriciteit of op gas. Maar de hoeveelheid benodigde energie is veel lager dan die van een gasgestookte HR-ketel. Het rendement van de installatie zelf staat op warmtepompengenoteerd, achter de aanduiding COP (Coëfficiënt Of Performance). Huidige elektrische warmtepompenhebben een COP tussen drie en vijf. Bij een COP van drie is het rendement driehonderd procent.

Elektrische warmtepomp
Een elektrische warmtepomp met een COP van 2,5 of hoger is energiezuiniger dan een gasgestookte HR-ketel(rendement honderd procent). Een gasgestookte warmtepomp heeft een elf tot 31 procent hoger rendement dan de beste HR-ketels (107 procent).

Toprendement met LTV
Hoe lager de temperatuur die de warmtepomp moet afgeven, hoe hoger het rendement. Daarom werkt een warmtepomp het beste in combinatie met lage temperatuur Verwarming, zoals vloer- of wandverwarming.

Effecten op milieu en comfort
Een warmtepompsysteem met een COP van drie tot vijf stoot tien tot vijftig procent minder CO2 uit dan een HR-ketel. Zo helpen warmtepompen het broeikasprobleem verminderen.

Constante warmte
Warmtepompen zijn uitermate geschikt om over een lange periode heel constant te verwarmen. Het systeem zorgt dag en nacht voor een gelijkmatige warmte in de hele woning. Warmtepompen zijn minder geschikt om snel de temperatuur in huis te verhogen. Bij sommige toepassingen vangt een extra verwarmingsinstallatie op gas of elektriciteit dit op.

Klimaatbeheersing in huis
Behalve constante verwarming kan een warmtepomp in combinatie met LTV in de zomer ook zorgen voor koeling van de woning. Daarbij pompt de installatie het relatief koude grondwater door de vloer-of wandverwarming. Alleen voor het rondpompen van dat water is een beetje elektriciteit nodig. Een warmtepomp systeem is daarmee veruit de zuinigste vorm van koeling. Zonwering en koeling worden steeds belangrijker, vooral in nieuwe woningen. Isolerend dubbel glasspaart veel energie in de winter, maar de warmte kan hierdoor niet weg op zomerse dagen. De binnentemperatuur loopt dan gemakkelijk op tot boven 25 graden Celsius. Een goede zonwering kan meestal oververhitting helpen voorkomen.